Z artykułu się dowiesz, czym jest strategia rozwoju biznesu, z jakich podstawowych etapów się składa proces przygotowywania strategii i co będziesz musiała zrobić na poszczególnym etapie.
Strategia – to program ogólny działalności przedsiębiorstwa ukierunkowany na wykorzystanie potencjału produkcyjnego i zasobów dla osiągnięcia zamierzonych celów.
Według danych zebranych przez PFR w 2010 r. wynikających z badania 1294 respondentów – przedsiębiorców zatrudniających mniej niż 10 osób przedsiębiorcy zdecydowanie preferują bazowanie na własnej wiedzę i doświadczeniu wspieranym przez intuicję i właśnie na jego podstawie podejmują decyzje. Powyższe spostrzeżenia znajdują swoje potwierdzenie także w deklaracjach na temat sposobów planowania przyszłych działań. Większość mikroprzedsiębiorców stwierdziła, że przyszłe działania planowane są spontanicznie, a prawie co piąty w ogóle ich nie planuje.
W swoim artykule chciałabym więcej się skupić na planowaniu strategicznym dla mikro i małych firm, uzasadnić, dlaczego to jest potrzebne i w jaki sposób do tego podejść.
Etapy rozwoju firmy
Analitycy wydzielają kilka podstawowych etapów rozwoju firmy zależnie od potrzeby planowania działalności. Pierwszy etap rozwoju firmy, kiedy przedsiębiorstwo musi przetestować tak wiele pomysłów, jak tylko zmoże, żeby odnaleźć swoją niszę rynkową – jest to Etap przedsiębiorczości. Jego charakteryzuje sporadyczne planowanie, najbardziej postrzygane w małych przedsiębiorstwach oraz firmach w fazie zakładania. Przedsiębiorcy nie planują swoje działania, bo prowadzona działalność ma małą skalę i niewielką liczbę problemów. Menedżerowie rządzą sytuacyjnie, bazując na intuicji, często plan rozwoju istnieje tylko „w głowie” właściciela.
Jak tylko działalność firmy już się ustabilizuje może wyniknąć kolejna faza rozwoju biznesu, kiedy właściciel zdecyduje się rozwijać biznes to jest Etap luki administracyjnej, który się charakteryzuje, kiedy właściciel uświadomią, że bieżące działania można było wykonać lepiej, gdyby zostały one zaplanowane. Na tym etapie kadra zarządzająca próbuje sformalizować proces planowania chociaż na potrzeby późniejszej kontroli zakładanych celów z osiągniętymi efektami.
Takie plany zwykle się przygotowują na krótkie okresy 1-2 lata. Gdy biznes się rozkręca następuje wzrost oczekiwań menedżerów w zakresie rozwoju firmy, który przenosi na kolejny Etap luki oczekiwań. Na tym etapie oczekiwania wyprzedzają możliwości rozwojowe przedsiębiorstwa. Menedżerowie sporządzają plany opisujące perspektywy rozwoju biznesu. Funkcjonowanie firmy w taki sposób przekierowuje firmy na Etap strategicznego rozwoju. Czyli na tym etapie już wynika konieczność wprowadzenia systemu planowania działalności. Przyczyną jego wyniknięcia staje wzrost firmy wraz z poszukiwaniem sposobów rozszerzenia i dywersyfikacji działalności. Na tym etapie do planowania już podchodzą w sposób bardziej formalny i szczegółowy, sporządzając plany dotyczące wszystkich dziedzin działalności obejmujące dłuższe okresy.
Planowanie strategiczne
Niezależnie od etapu rozwoju firmy polecam korzystać ze strategicznego zarządzania swoją działalnością, ponieważ pozwoli to na maksymalizowanie wyników, poprawienie konkurencyjności i również dążenia do celu istnienia biznesu, a nie tam, gdzie los poprowadzi. Dość często mały przedsiębiorca uważa, że planowanie strategiczne nie jest potrzebne, że ono nie jest korzystne. Opinia taka jest uzasadniona tym, że planowanie strategiczne jest skomplikowane i nie przynosi korzyści, więc firma też nie posiada odpowiedniego zarządzania bądź organizacji i kwalifikacji, a z tym i zasobów finansowych, aby stosować takie skomplikowane narzędzia, którym jest planowanie strategiczne. Rezultatem braku planowania jest ograniczona zdolność konkurencyjna.
„Jeśli zaniedbujesz planowanie, planujesz niepowodzenie. Planowanie jest kluczem do osiągnięcia sukcesu, zarówno indywidualnego, jak i biznesowego.”
Proces strategicznego planowania składa się z czterech głównych etapów:
- Gdzie jesteśmy? (diagnoza)
- Gdzie chcemy być? (cele)
- Jakimi zasobami dysponujemy? (zasoby)
- Jak się tam znaleźć? (program)
Pierwszym krokiem planowania strategicznego jest analiza, która umożliwi ocenę szans i zagrożeń płynących z zewnątrz przedsiębiorstwa wynikających ze specyfiki rynku i konkurentów, technologii, możliwych źródeł finansowania działalności. Dla małej firmy wysoka konkurencyjność oznacza dobrą znajomość i bliskość rynku, na którym ona funkcjonuje, i również świadomość potrzeb swoich klientów.
Małe firmy mają bardzo ograniczoną możliwość kształtowania otoczenia, w którym funkcjonują.
Muszą zatem skoncentrować się na jego dokładnym poznaniu i skutecznym dostosowaniu działalności firmy do warunków i wymagań otoczenia. Niewielkie zasoby małych firm (finansowe, rzeczowe, ludzkie itd.) mogą stanowić czynnik ograniczający ich możliwość uzyskania przewagi konkurencyjnej.
Analiza mocnych i słabych stron
Potem analizujemy mocne i słabe strony swojego biznesu porównując swoje zasoby z zasobami głównych konkurentów. Tu analizujemy m.in. ofertę produktową, ceny, koszty, wyposażenie, lokalizację, kwalifikacji i umiejętności.
Oczywiście, że sposób planowania dostosowujemy do etapu rozwoju swojej firmy. Planowanie będzie tym skomplikowanej i obszernej, czym bardziej firma jest rozwinięta. Sporadyczne planowanie jest działaniem racjonalnym tylko na etapie przedsiębiorczości. Patrząc na rozwój firmy w dłuższej perspektywie postawa takie podejście może utrudnić lub nawet zahamować jej rozwój. Rozrastanie się firmy i przechodzenie je na kolejny etap rozwoju wymaga stosowania bardziej skomplikowanego planowania strategicznego, a razem z tym i większej formalizacji strategii.
Ustalenie celów strategicznych
Drugim krokiem jest ustalenie celów strategicznych. Ustalanie celów rozwoju firmy jest bardzo ważnym pod względem jej funkcjonowania na rynku. Precyzowanie celów działania i dążenie do ich realizacji przynosi lepsze rezultaty niż działania intuicyjne realizowane nawet przy dużym wysiłku i zaangażowaniu menedżerów.
Na etapie zdefiniowania celów polecam skorzystać z zasad SMART, według których cele mają być:
- (ang. Specific) Skonkretyzowanesformułowane jednoznaczne i niepozostawiające miejsca na blędną interpretację,
- (ang. Measurable) Mierzalne– żeby można było liczbowo lub jakościowo zdefiniować poziom realizacji zamierzonych celów,
- (ang. Achievable) Osiągalneakurat na tym poziomie rozwoju firmy, ponieważ zbyt ambitny cel podkopuje wiarę w jego osiągnięcie i zdemotywuje do jego realizacji,
- (ang. Realistic) Realne– cel powinien stanowić określoną wartość dla tego, kto będzie go realizował,
- (ang. Time-bound) Określone w czasie– winen dokładnie określony horyzont czasowy w jakim zamierzamy je osiągnąć.
Taki sposób wyznaczenia celów ułatwia proces podejmowania decyzji, a jednocześnie jest podstawą do oceny osiągniętych rezultatów.
Analiza zasobów
Kolejnym etapem strategicznego planowanie jest wyjaśnienie jakimi zasobami dysponujemy i co będziemy wymagane do osiągnięcia sformułowanych celów.
Takim czynem już mamy pełną analizę i możemy przejść bezpośrednio do przygotowywania planu działań.
Planując swoje działania, pamiętajmy, że ten plan musi podawać odpowiedzi na podstawowe pytania:
- co chcemy osiągnąć?
- kiedy i jak chcemy to osiągnąć?
- kto ma to wykonać?
Oprócz powyżej wymienionych podstawowych rzeczy nasza strategia musi uwzględniać zmianę strategicznych celów w zależności od zmian wewnętrznych i zewnętrznych, które zostały opracowane w trakcie diagnozy. Pozwoli nam to na zaadaptowanie naszego przedsiębiorstwa. Jeżeli firma ma kilka różnych działów dodatkowo opracowujemy szczegółowe plany, np. plany produkcji i sprzedaży, plany marketingowe, plany finansowe.
„Rodzaj planowania, które ukierunkowane jest na lepsze wykorzystanie zasobów przedsiębiorstwa, tak, aby w przyszłości było bardziej rentowne niż obecnie”.
W rzeczywistości strategiczne planowanie określa cele firmy w całości, a także pozycjonuje je w otoczeniu, musi się odnosić do podejmowania decyzji o nieodwracalnych skutkach, ważnych dla istnienia przedsiębiorstwa. Podchodząc do planowania operacyjnego (taktycznego) określamy szczegółowe sposoby realizacji zaplanowanych zamierzeń (tu planujemy już konkretne i szczegółowe działania).
Konieczność opracowywania planów strategicznych wynika z tego, że wskazują one kierunek rozwoju firmy oraz zmniejszają ryzyko podejmowania błędnych decyzji.
Przy przygotowywaniu planu strategicznego rozwoju najbardziej zależy na tym, żeby uwzględnić jak najwięcej różnych wariantów zmiany planów. Chodzi tu o to, co byśmy zrobili, gdyby …
Strategia rozwoju biznesu – plan ramowy
Przy tym pracując nad planem strategicznego rozwoju biznesu przygotowujemy plan ramowy, nie opracowujemy szczegóły. Do szczegółowego zaplanowania działalności podchodzimy, kiedy przechodzimy od planów strategicznych do planów operacyjnych lub taktycznych. W małych firmach z przyczyny nieskomplikowanej struktury plany taktyczne i operacyjne mają podobny zakres szczegółowości, a plan strategiczny często jest tożsamy z planem osobistym właściciela, bo precyzuje, co właściciel chce osiągnąć, jakie korzyści zakłada prowadząc swoją firmę, uwzględnia pewne prognozy finansowe i jest sporządzony na okres do kilku lat, ponieważ cele nie muszą być zbyt obszerne.
Od planowania strategicznego przechodzimy do planowania taktyczno-operacyjnego, które umożliwia sprawny przebieg procesów, a tym samym pomaga uzyskać krótkookresowy zysk. Potrzeba opracowywania planów taktyczno-operacyjnych związana jest z zapewnieniem bieżącego funkcjonowania firmy w zakresie od kwartału do roku i zawiera już szczegółowe prognozy finansowe w przyszłości będące podstawą do oceny efektywności podjętych działań i ich korekt w dalszej perspektywie.
Planowanie strategiczne jest procesem permanentnym i musi uwzględniać zmianę planów rozwoju w zależności od zmiany otoczenia i osiągniętych wyników. Na każdym etapie sprawdzamy, czy się udało osiągnąć te, co zaplanowaliśmy i w zależności od wyników tego sprawdzania idziemy dalej lub wracamy na poprzedni etap planowania, dostosowując swój plan strategiczny.
Autorka: Olena Brykova pochodzi z ukraińskiej szkoły biznesowej, z zawodu jest magistrem zarządzania działalnością przedsiębiorstwa, od 2012 jest sukcesywnym praktykiem z dużym doświadczeniem przygotowywania strategii rozwoju biznesu między innymi w dziedzinach dywersyfikacji dostawców, przygotowywania towarów producenta do eksportu i również rozwoju eksportu towarów firmy na nowe rynki zagraniczne. Od 2018 roku razem z mężem prowadzi biznes rodzinny w Polsce. Jest mentorem i biznes konsultantem, w sposób naturalny motywuje innych do działań. Jest osobą aktywną, inteligentną z wieloma zainteresowaniami, regularnie uprawia sport, lubi czytać i podróżować. Wspiera rozwój osobisty swoich dzieci.
https://www.linkedin.com/in/olena-brykova-43649314/
Temat Cię zainteresował? Sprawdź również:
- Jak zbudować zarabiający biznes online? 10 wskazówek na start
- Rola mediów społecznościowych w biznesie
- Bezpłatna reklama w Social Media, która zwiększy Twoją sprzedaż
- Canva w biznesie – czym jest i dlaczego warto z niej korzystać?
- Własny biznes – jak zacząć? Jaką formę działalności wybrać? Z czego możesz skorzystać na start? Sprawdź!
