Na rynek trafił najnowszy E-book Agnieszki Mikos, ekspertki rynku nieruchomości pt. “SZCZERZE O WYNA…
portal dla kobiet świadomych
portal dla kobiet świadomych
Wina, sumienie i miłość: duchowy wymiar ustawień rodzinnych
Ustawienia rodzinne Berta Hellingera kojarzą się z głębokim procesem uzdrawiania relacji i odkrywania ukrytych, nieświadomych wzorców, które wpływają na nasze życie. Jednak oprócz czysto terapeutycznego wymiaru, Hellinger zwraca uwagę na aspekt duchowy – w szczególności na rolę winy, sumienia i miłości w kształtowaniu rodzinnych więzi. W jego przekonaniu to właśnie na tych trzech filarach opiera się nie tylko sposób, w jaki doświadczamy relacji, ale i nasza wewnętrzna droga ku uzdrowieniu.
Wina w rozumieniu Hellingera często nie ma charakteru wyłącznie moralnego. Może przybierać postać lojalności wobec przodków lub członków rodziny, którzy cierpieli z powodu konkretnych doświadczeń. Nierzadko potomkowie czują nieświadomie, że muszą „odpokutować” lub „wyrównać” los przodków, nawet jeśli nie mają osobistego powodu do poczucia winy.
W koncepcjach Berta Hellingera, twórcy metody ustawień systemowych, pojęcie winy nie ogranicza się wyłącznie do perspektywy moralnej czy prawnej. W systemie rodzinnym funkcjonuje bowiem inny, głębszy wymiar winy: to zjawisko związane z nieświadomą lojalnością wobec członków rodziny i pragnieniem zachowania przynależności do rodu. Hellinger zauważa, że czasami czujemy się „winni” nie z powodu konkretnych, zawinionych uczynków, ale dlatego, że taki stan – paradoksalnie – potwierdza naszą więź z bliskimi.
Wina jako cena przynależności
W systemie rodzinnym ważne jest zachowanie poczucia przynależności. Członkowie rodziny nierzadko nieświadomie przyjmują na siebie cierpienie, konflikty albo ciężar emocjonalny innych osób, ponieważ odrzucenie czy sprzeciwienie się rodzinnej tradycji lub losowi przodków mogłoby oznaczać wykluczenie z systemu. W praktyce oznacza to, że jeśli ktoś w rodzinie cierpiał, potomkowie mogą – w pewnym sensie – „czuć się winni”, jeśli sami pozwolą sobie na szczęście lub sukces. Innymi słowy, wina staje się rodzajem „opłaty” za pozostawanie w bliskości z członkami rodu, którzy doświadczyli trudów, strat czy tragedii.
Nieświadoma lojalność i powielanie wzorców
Hellinger zwraca uwagę, że taka wina wiąże się z mechanizmem nieświadomej lojalności rodzinnej. Potomkowie mogą w swojej podświadomości uznać, że nie mają prawa żyć inaczej niż przodkowie, którzy doświadczyli dramatu czy bólu. Często skutkuje to:
Sabotowaniem własnego rozwoju (np. zawodowego lub osobistego), by „nie wyrastać” ponad los rodziny,
Powielaniem destrukcyjnych wzorców (takich jak nałogi, konflikty) z poczucia obowiązku dzielenia losu przodków,
Tkwieniem w trudnych, niesatysfakcjonujących relacjach z obawy, że wybranie innej drogi oznaczałoby zdradę rodziny.
Ujawnienie i uznanie winy w ustawieniach systemowych
Podczas ustawień systemowych osoba pracująca nad swoim problemem może odkryć, że odczuwa niewyjaśnione poczucie winy, mimo że obiektywnie „nie zrobiła nic złego”. W trakcie procesu wychodzi na jaw, iż jest to przejaw głębokiego pragnienia solidarności z przodkami lub członkami rodziny, którzy zaznali nieszczęść.
Ujawnienie mechanizmów: w ustawieniach rodzinnych kluczowe jest zobaczenie, że wina może służyć zachowaniu miejsca w systemie, a nie być jedynie reakcją na realną krzywdę wyrządzoną komuś.
Uznanie „cudzego” cierpienia: terapia pozwala zrozumieć, że cierpienie, które przejęliśmy, w rzeczywistości nie należy do nas, lecz stanowi część losu innego członka rodziny.
Droga do uwolnienia
By uwolnić się od „nie swojej” winy, potrzebne jest uznanie i uszanowanie losów przodków, a także zrozumienie, że każdy członek rodu ponosi własną odpowiedzialność za swój los. Dopiero wówczas można zaprzestać nieświadomego „odpokutowywania” za innych. Hellinger uważa, że ważnym krokiem w uzdrawianiu jest:
Oddzielenie siebie od nieświadomie przejętych emocji i przyjęcie, że pewne cierpienia należą do naszej rodziny, lecz nie musimy ich nieść dalej,
Wyrażenie szacunku i wdzięczności wobec przodków, uznając jednocześnie, że ich życie było ich odpowiedzialnością, a naszą rolą jest zadbać o własny los.
Wina jako element procesu uzdrawiania
W rozumieniu Hellingera wina może być impulsem do głębszej refleksji, a następnie wyzwolenia od narzuconych wzorców rodzinnych. Zamiast oceniać ją wyłącznie w kategoriach „zła moralnego”, możemy spojrzeć na nią jako na sygnał, że szukamy akceptacji i poczucia przynależności w systemie rodzinnym. Ujawnienie tych mechanizmów umożliwia podjęcie dojrzałych wyborów życiowych, wolnych od irracjonalnego poczucia zobowiązania do cierpienia za kogoś innego.
W koncepcji Hellingera wina w systemie rodzinnym ma często charakter głęboko nieświadomy i służy utrzymaniu więzi z rodziną poprzez solidarność z jej trudnymi doświadczeniami. Zrozumienie tego zjawiska w trakcie ustawień rodzinnych otwiera drogę do uzdrawiania relacji, pozwalając na nowo zdefiniować granice między tym, co jest naprawdę nasze, a tym, co należy do przodków. Dzięki temu możemy zacząć żyć pełnią własnego życia, nie rezygnując z przynależności do rodziny, lecz uwalniając się od obciążających nas emocji i wzorców.
Sumienie jako wewnętrzny kompas
W systemie rodzinnym sumienie nie działa jedynie jako moralny osąd naszych uczynków. Według Hellingera sumienie ma wymiar systemowy – pragnie zachować porządek i równowagę w obrębie rodziny. Wyraża się przez uczucie winy lub braku winy, ale nierzadko odbywa się to wbrew naszemu logicznemu rozumieniu.
Sumienie systemowe i indywidualne:
Sumienie indywidualne: dotyczy naszej osobistej oceny, czy zachowujemy się w porządku wobec siebie i innych,
Sumienie systemowe: jest szersze; to pewna „energia” dbająca o to, by każdy w rodzinie miał swoje miejsce i by nie dochodziło do wykluczeń. Czasem nakazuje przyjąć winę lub karać się za cierpienia innych członków rodziny, by utrzymać złudzenie równowagi.
„Dobre” i „złe” sumienie: Hellinger zwraca uwagę, że czasem posiadanie „dobrego sumienia” może nas blokować w rozwoju. Przykładem jest sytuacja, gdy ktoś czuje się winny, bo chce iść własną drogą, wykształcić się lub osiągnąć sukces, podczas gdy przodkowie żyli w ubóstwie lub trudnych warunkach. Aby pójść dalej, nieraz trzeba narazić się na „złe sumienie” wobec rodzinnego systemu – ale to właśnie wtedy dokonujemy przełomu i przestajemy powielać ograniczające wzorce.
Sumienie jako wewnętrzny kompas wg. Berta Hellingera
Bert Hellinger, niemiecki psychoterapeuta i twórca metody ustawień systemowych, wywarł ogromny wpływ na rozumienie relacji rodzinnych, wzorców międzypokoleniowych oraz nieuświadomionych mechanizmów, które kształtują nasze życie. Jednym z najciekawszych wątków w jego podejściu jest koncepcja sumienia – nie jako wyłącznie osobistego głosu moralnego, lecz także jako „wewnętrznego kompasu”, który łączy nas z szerszym systemem, w którym żyjemy, zwłaszcza z systemem rodzinnym.
Sumienie w ujęciu tradycyjnym a sumienie systemowe
W potocznym rozumieniu, sumienie to rodzaj wewnętrznego sędziego, rozróżniającego dobro i zło na podstawie indywidualnych wartości czy wzorców etycznych. Hellinger rozszerza jednak to pojęcie, wskazując na systemowy wymiar sumienia. Oznacza to, że nasze odczucie bycia „w porządku” lub „nie w porządku” bywa zależne nie tylko od osobistych przekonań, ale i od mechanizmów funkcjonujących w rodzinie lub grupie, z której się wywodzimy.
Sumienie indywidualne – odpowiada za subiektywne poczucie winy bądź niewinności, bazuje na naszych doświadczeniach, wychowaniu czy normach kulturowych,
Sumienie systemowe – działa na poziomie więzi rodzinnych (lub innych grup społecznych). Jego celem jest zachowanie przynależności i równowagi w systemie, często niezależnie od indywidualnych wartości czy przekonań danej osoby.
Przynależność i równowaga w rodzinie
Według Hellingera, w rodzinie (jako systemie) kluczowe znaczenie ma utrzymanie przynależności każdego z jej członków, a także zachowanie wewnętrznej równowagi między dawaniem a braniem, wykluczeniem a akceptacją. To właśnie sumienie systemowe pilnuje, by nikt nie został pozostawiony „poza nawiasem” – nawet jeśli niektórzy członkowie rodziny nieświadomie przejmują problemy lub trudny los kogoś innego.
Sumienie systemowe nierzadko przejawia się przez uczucie winy lub lęku przed odrzuceniem, gdy np. ktoś chce żyć inaczej niż przodkowie (odnieść większy sukces, wyjść poza tradycję). Może też manifestować się potrzebą „spłacenia długu” wobec rodziców czy dziadków, byle tylko zachować poczucie przynależności i lojalności wobec rodu.
Dobre i złe sumienie w kontekście systemowym
W ujęciu Hellingera możemy mówić o dobrym i złym sumieniu, choć znaczenie tych pojęć jest inne niż w klasycznych rozważaniach etycznych:
Dobre sumienie – to stan, w którym czujemy się w zgodzie z rodzinnym systemem wartości i zasadami obowiązującymi w naszym środowisku. Często jednak oznacza on przywiązanie do dotychczasowych schematów i „trwanie” w nich, nawet jeśli nas ograniczają,
Złe sumienie – pojawia się, gdy wybieramy ścieżkę sprzeczną z rodzinną tradycją lub wbrew temu, co w systemie było dotąd „normą”. Zdarza się, że to właśnie „złe sumienie” bywa koniecznym etapem rozwoju – uwalnia od sztywnego powielania wzorców i otwiera drogę do autentycznego życia.
Przykład: osoba pochodząca z rodziny, w której przez pokolenia panowało ubóstwo i niskie wykształcenie, może odczuwać poczucie winy (złe sumienie) w momencie, gdy zdobywa wyższe wykształcenie i osiąga sukces finansowy. W systemie rodzinnym może to wywołać emocje typu: „Zdradzasz nasze korzenie”, „Już nie jesteś jednym z nas”. Dopiero przejście przez tę fazę „złego sumienia” prowadzi do przełamania blokad rozwojowych.
Funkcja ochronna i ograniczająca
Sumienie systemowe, które pełni funkcję ochronną, często ma też charakter ograniczający:
Chroni przynależność – dzięki niemu nie zapominamy o więziach z bliskimi i poczuciu jedności z rodziną,
Może jednak hamować rozwój – czasem trwanie w „dobrym sumieniu” blokuje indywidualne talenty i potrzeby, jeżeli przeczą one rodzinnym schematom czy wzorcom.
Właśnie dlatego Hellinger uważa, że sumienie jest kompasem: wskazuje, gdzie znajdują się granice akceptowane przez system, ale nie zawsze prowadzi do tego, co najlepsze dla jednostki, zwłaszcza w sferze rozwoju osobistego.
Ustawienia systemowe a zmiana perspektywy
Celem ustawień systemowych jest m.in. uświadomienie sobie, jakie role w rodzinie przejęliśmy oraz jakie mechanizmy nami kierują. W trakcie ustawień możemy zobaczyć:
Kiedy obawiamy się, że wychodzenie poza rodzinny schemat wywoła „złe sumienie” i grozi utratą przynależności,
W jakim stopniu kierujemy się nieświadomą lojalnością wobec przodków, powielając ich ograniczenia życiowe.
Dzięki ujawnieniu tych nieświadomych procesów stajemy przed wyborem – czy nadal pozostać w zgodzie z dotychczasowymi „granicami” wyznaczanymi przez system, czy też postawić na własną autonomię, ponosząc ryzyko doświadczania „złego sumienia”.
Zgoda na własną drogę
Hellinger zwraca uwagę, że świadome przekroczenie wyznaczonych przez system norm może być wyzwalające i prowadzić do uzdrowienia rodzinnych wzorców. Wówczas odkrywamy, że:
Posiadanie „złego sumienia” wobec systemu rodzinnego nie musi oznaczać zerwania więzi, lecz może sygnalizować, że dokonujemy ważnej, choć trudnej zmiany.
Nowa perspektywa przynosi rozwój: możemy wnieść do rodziny inne spojrzenie, odmienne doświadczenia, jednocześnie pozostając w kontakcie z przodkami, ale w sposób bardziej wolny i świadomy.
Integracja: Wewnętrzny spokój i szacunek dla systemu
Dojrzałym krokiem, według Hellingera, jest pogodzenie sumienia indywidualnego z sumieniem systemowym w taki sposób, by nie rezygnować z własnej drogi, a jednocześnie zachować szacunek i poczucie łączności z przodkami. Nie chodzi przy tym o całkowite odrzucenie rodzinnych tradycji ani o bezwarunkowe pozostawanie w „dobrym sumieniu”. Najważniejsze jest świadome rozpoznanie, skąd bierze się nasza wewnętrzna presja, i wybranie drogi, która najbardziej nam służy w pełnieniu życiowego powołania.
Sumienie, w rozumieniu Berta Hellingera, jest znacznie bardziej złożone niż tradycyjny, indywidualny głos moralny. To wewnętrzny kompas, który czasem wskazuje kierunek zgodny z naszym rozwojem, a innym razem – prowadzi nas ku rodzinnej lojalności i przynależności. Z jednej strony pomaga zachować jedność z systemem, z drugiej potrafi blokować indywidualne dążenia i potrzeby.
Praca z tym „kompasem” w ustawieniach systemowych polega na rozpoznaniu, kiedy służy on wzmacnianiu życiowej siły i twórczego rozwoju, a kiedy podtrzymuje nieuświadomione lęki czy powielanie rodzinnych ograniczeń. Uwolnienie się od tych presji wymaga odwagi, by chwilowo „narazić się” na złe sumienie, a w konsekwencji znaleźć bardziej autentyczny i głęboko zintegrowany sposób na bycie w relacji z samym sobą i z własnym rodem.
Miłość – spoiwo i siła uzdrawiająca
W ustawieniach rodzinnych miłość jest rozumiana nie tyle jako romantyczne uczucie, ile raczej głęboka energia spajająca ludzi w rodzinie. Może ona jednak przybierać różne formy, w tym „ślepą miłość” – gdy dziecko z pełnej lojalności gotowe jest przejąć ciężar czyjegoś cierpienia.
W koncepcjach Berta Hellingera, twórcy metody ustawień systemowych, miłość nie jest wyłącznie romantycznym uczuciem czy abstrakcyjną ideą. Przeciwnie – stanowi ona fundament relacji międzyludzkich i siłę, która potrafi jednocześnie łączyć członków rodziny oraz wyzwalać z głęboko skrywanych emocjonalnych blokad. Hellinger wielokrotnie podkreślał, że to właśnie miłość w jej dojrzałej formie pozwala nam uzdrawiać rany przeszłości i budować nowe, pełniejsze relacje.
Miłość jako pierwotny spoiwo rodziny
W systemie rodzinnym, postrzeganym przez pryzmat metody Hellingera, każdy z nas jest częścią większej całości. Nasze losy przeplatają się z historiami przodków, co bywa zarówno źródłem siły, jak i przyczyną nieuświadomionych konfliktów. W tym wielopokoleniowym układzie miłość pełni rolę spoiwa – cementuje relacje między rodzicami, dziadkami i dziećmi, dając poczucie przynależności do rodu.
Bliskość i więź Dziecko, doświadczając miłości matki i ojca, nabiera wiary w to, że świat jest bezpiecznym miejscem. W oczach Hellingera ta pierwotna więź stanowi punkt wyjścia do dalszego rozwoju emocjonalnego.
Uznanie i szacunek Miłość zakłada, że każdy członek rodziny ma prawo do istnienia i pełnego wyrażania siebie. Dzięki temu możemy uniknąć wykluczenia kogokolwiek z systemu, co sprzyja harmonijnemu rozwojowi kolejnych pokoleń.
Ślepa miłość a dojrzała miłość
Bert Hellinger zwraca uwagę, że miłość w rodzinie przybiera różne formy. Niektóre z nich mogą wydawać się szlachetne, lecz ostatecznie prowadzą do głębszego uwikłania i konfliktów. Przykładem jest tak zwana ślepa miłość.
Ślepa miłość
Dziecko z pełnej lojalności przyjmuje cierpienia lub konflikty przodków, by „uczestniczyć” w ich losie,
Przejawia się w przekonaniu: „Skoro ty cierpiałeś, ja też nie mam prawa do szczęścia”,
Ta postawa, choć wynika z chęci więzi i bliskości, prowadzi do powielania traum w kolejnych pokoleniach.
Miłość dojrzała
Zawiera w sobie element szacunku dla losu innych oraz poszanowanie własnych granic,
Oznacza: „Kocham cię i przyjmuję twój los, ale nie biorę na siebie twojego cierpienia”,
W tej postawie jest przestrzeń na indywidualny rozwój każdej osoby w rodzinie, przy jednoczesnej wdzięczności wobec przodków.
Uzdrawiająca moc miłości w ustawieniach systemowych
W praktyce ustawień systemowych, kiedy reprezentanci wchodzą w role członków rodziny, miłość bywa tym czynnikiem, który pozwala rozładować dawne konflikty i uwalniać z nieuświadomionych emocjonalnych blokad.
Odkrywanie uwięzionej miłości W wielu ustawieniach okazuje się, że w rodzinie istniała niewyrażona miłość do kogoś, kto został wykluczony albo nie otrzymał wsparcia w trudnym momencie. Ujawnienie tej miłości – poprzez symboliczne „zobaczenie” i uznanie danego członka rodziny – przynosi ulgę wszystkim, którzy byli uwikłani w bolesne wzorce.
Przywracanie równowagi Miłość jest siłą, która dąży do równowagi między dawaniem a braniem. Jeśli jeden z członków rodu nieświadomie brał na siebie zbyt wiele (np. poczucie winy lub odpowiedzialność za los innych), ustawienia mogą przywrócić harmonię, pozwalając każdej osobie przyjąć tylko to, co rzeczywiście należy do niej.
Miłość a proces wybaczania
Kluczowe miejsce w koncepcjach Berta Hellingera zajmuje wybaczenie, które nierzadko staje się możliwe właśnie wtedy, gdy odkryjemy głęboką miłość łączącą nas z przodkami lub z samymi sobą. Wybaczenie nie jest umniejszaniem krzywdy, lecz akceptacją faktu, że każdy człowiek ma swoją historię i granice.
Miłość do przodków: Pozwala zrozumieć, że to, co przeżywali rodzice czy dziadkowie, było związane z ich własnym losem. Dzięki temu unikamy oceniania ich z perspektywy wyłącznie własnego punktu widzenia.
Miłość do siebie: Wewnętrzne pogodzenie z przeszłością przodków pomaga też spojrzeć na własne błędy i porażki z większą łagodnością. W ten sposób wybaczamy sobie, co pozwala podążać naprzód bez ciężaru żalu i poczucia winy.
Zgoda na przepływ miłości – ku wolności
Hellinger naucza, że miłość może płynąć swobodnie w rodzinie tylko wtedy, gdy wszyscy jej członkowie są uznani i docenieni. Oznacza to:
Szacunek dla losu: Nawet jeśli ktoś popełnił w rodzinie błąd lub przeżył traumę, nie powinien być wyparty z pamięci. Wypełnienie tej luki przywraca ciągłość miłości.
Przyjmowanie życia od rodziców: Fundamentalnym aktem jest wdzięczność za dar życia. Gdy przyjmujemy go z miłością, zyskujemy energię do realizacji własnych planów i marzeń, a także gotowość do budowania dojrzałych relacji.
Równowaga w dawaniu i braniu: Autentyczna miłość nie polega na poświęceniu czy wyzbyciu się siebie, lecz na wzajemnej wymianie. Każda ze stron potrzebuje mieć możliwość zarówno ofiarowania, jak i otrzymywania.
Miłość jako droga do uzdrowienia
Dzięki uświadomieniu sobie, jak wielką rolę odgrywa w rodzinie miłość w wymiarze Hellingera, możemy doświadczyć głębokiej transformacji:
Uwolnienie z „uwięzionego” cierpienia: Zrozumienie, że cierpienie przyjęliśmy z miłości (często ślepej) do przodków, pomaga przestać je powielać.
Rozwój osobisty: Świadome korzystanie z siły miłości oznacza, że wybieramy życie w zgodzie z własnymi wartościami, nie rezygnując z więzi z rodziną, ale i nie pozwalając, by przeszłość determinowała naszą przyszłość.
Harmonia w relacjach: Miłość o uzdrawiającej mocy stwarza przestrzeń dla prawdziwego, szczerego kontaktu, w którym każdy członek rodziny może odnaleźć swoje miejsce bez poczucia wykluczenia.
W ujęciu Berta Hellingera miłość to fundament istnienia rodziny i potężna siła, zdolna zespolić nawet to, co wydaje się złamane i niemożliwe do naprawienia. Nie jest jednak jedynie sentymentem – nabiera wymiaru głębokiej energii, która działa w nas i pomiędzy nami. Bywa, że ta energia przybiera formę ślepej lojalności, ale może też rozkwitnąć w dojrzałe uczucie akceptujące i wyzwalające.
Dojście do takiej dojrzałej miłości często wymaga uznania trudnych historii rodzinnych, wybaczenia przeszłości i wyzbycia się przekonania, że musimy cierpieć z powodu losów innych. Wówczas odblokowuje się przepływ miłości, który prawdziwie uzdrawia, dając każdemu członkowi rodu prawo do odnalezienia szczęścia i spełnienia we własnym, wolnym życiu.
Duchowy wymiar uzdrawiania
W koncepcji Hellingera, uzdrawianie emocjonalnych blokad ma aspekt duchowy, ponieważ dotyczy głębokiego odczucia jedności – nie tylko z przodkami, ale i z samym życiem. Kiedy w ustawieniach odkrywamy, że „wina” i „niewinność” to często mechanizmy systemowe, stajemy się wolni, by kochać bardziej świadomie.
W koncepcjach Berta Hellingera, twórcy ustawień systemowych, obok psychologicznych i emocjonalnych aspektów pracy z rodziną i przodkami ważne miejsce zajmuje również wymiar duchowy. Hellinger postrzega człowieka nie tylko jako istotę społeczną, funkcjonującą w określonym systemie rodzinnym, ale też jako część większej całości – niekiedy określanej mianem „ducha” czy „duchowego porządku”. To właśnie z tego poziomu pochodzi głęboka moc, która pozwala nie tylko wyjaśnić wiele konfliktów i nieświadomych lojalności, lecz także dokonać wewnętrznego uzdrowienia i pojednania.
„Coś większego” ponad jednostką
Podstawą rozważań Hellingera jest przekonanie, że każdy człowiek jest zanurzony w większym polu – duchowym lub energetycznym – i że w tym polu zawarta jest historia rodziny, rodu czy nawet całej ludzkości. Uzdrowienie z poziomu duchowego to zrozumienie, że:
Nie jesteśmy jedynie „samotnymi wyspami”; nosimy w sobie dziedzictwo przodków i mamy na nie wpływ, a ono ma wpływ na nas.
Istnieje „mądrość” czy „energia” porządkująca, która dąży do przywracania harmonii i pełnej przynależności wszystkim członkom rodu.
W tym sensie duchowy wymiar uzdrawiania nie odnosi się wyłącznie do religii w tradycyjnym rozumieniu, ale raczej do otwarcia na głębokie wymiary bycia człowiekiem.
Porządki miłości a porządek duchowy
Hellinger wprowadził pojęcia „porządków miłości” i „porządku ducha”, by wskazać, że miłość – zwłaszcza w rodzinie – podlega uniwersalnym prawom. Kiedy te prawa (np. prawo przynależności, hierarchii, równowagi w dawaniu i braniu) są naruszane, w systemie pojawiają się konflikty, traumy i napięcia przekazywane z pokolenia na pokolenie. W wymiarze duchowym:
Wszystko dąży do harmonii Nierozwiązane sprawy, wykluczenia czy przemilczenia prędzej czy później powrócą w kolejnych pokoleniach. Duchowy porządek „upomina się” o to, co zostało wyparte lub ukryte.
Wszyscy mamy swoje miejsce w całości Hellinger zwraca uwagę, że każdemu członkowi rodziny – nawet temu, który popełnił błąd czy wyrządził krzywdę – przysługuje prawo przynależności. Dopiero pełne uznanie każdego członka rodu otwiera nas na duchowy aspekt miłości i pojednania.
Pokora i akceptacja losu
W duchowym podejściu Berta Hellingera kluczową rolę odgrywają pokora i akceptacja:
Pokora oznacza uznanie, że nie możemy wszystkiego kontrolować ani naprawiać według własnej woli. Istnieje pewien szerszy porządek, wobec którego jesteśmy mali.
Akceptacja zakłada przyjęcie losu przodków i poszanowanie dla ich doświadczeń, nawet jeśli były tragiczne czy niezrozumiałe.
Gdy przestajemy walczyć z przeszłością, łącznie z jej trudami i cierpieniem, otwieramy się na głębszy spokój, który Hellinger określa mianem zgody na to, co jest. Ta zgoda nie jest bierną rezygnacją, lecz świadomym krokiem do odzyskania wewnętrznej wolności.
Uznanie „ducha” w ustawieniach systemowych
W praktyce ustawień systemowych duchowy wymiar przejawia się często w zaskakującej głębi przeżyć reprezentantów i obserwatorów. Bywa, że:
Reprezentanci odczuwają silne emocje, których nie potrafią wyjaśnić racjonalnie, a które wydają się należeć do „pola rodzinnego”.
Pojawia się wrażenie „większej siły”, która prowadzi do otwarcia, pojednania i spontanicznych aktów wybaczenia w trakcie ustawienia.
Hellinger często mówił o „ruchach ducha” (niem. Bewegungen der Seele lub Bewegungen des Geistes), czyli o nieoczekiwanym, lecz uwalniającym ruchu emocjonalnym, który wykracza poza to, co jednostka może świadomie zaplanować czy wymyślić.
Wybaczenie i pojednanie z poziomu ducha
Duchowy wymiar uzdrawiania to również uznanie, że:
Prawdziwe wybaczenie nie polega na intelektualnej deklaracji „wybaczam ci”, lecz na głębokim przyswojeniu, że osoba, która nas zraniła, także podlegała silnym wpływom losu i nie potrafiła postąpić inaczej w danym momencie.
Pojednanie z przodkami i ich losem przychodzi, kiedy dostrzeżemy w nich ludzi pełnych emocji, pragnień i ograniczeń, a równocześnie poczujemy wdzięczność za to, co mimo wszystko otrzymaliśmy – zwłaszcza za życie.
Tego rodzaju transformacja nie dzieje się wyłącznie w sferze psychiki; Hellinger postrzega ją jako akt duchowy, który wpływa na całą rodzinę i przyszłe pokolenia.
Rola wdzięczności i szacunku
Elementami duchowego uzdrawiania są często:
Wdzięczność wobec rodziców, nawet jeśli nie byli idealni, ponieważ dali nam dar życia.
Szacunek dla losu innych członków rodziny, bez oceniania i próby jego zmiany na siłę.
Przez te akty wdzięczności i szacunku odzyskujemy energię życiową, którą wcześniej blokowały złość, żal lub poczucie winy. W odczuciu Hellingera właśnie to jest droga ku wolności, rozumianej jako niezależność emocjonalna, a jednocześnie głęboka przynależność do rodu.
Zgoda na większą tajemnicę
Bert Hellinger wielokrotnie podkreślał, że metoda ustawień nie jest ani religią, ani „nauką dogmatyczną”, lecz procesem poznawczym i jednocześnie doświadczeniem. Duchowy wymiar polega na:
Gotowości do uznania, że nie wszystko da się zrozumieć racjonalnie.
Przyjęciu, że istnieje „coś większego”, co łączy nasze losy, i że przez uwolnienie blokad rodzinnych przybliżamy się do harmonii z tym „czymś”.
Taka postawa Hellingera bywa opisywana jako podejście fenomenologiczne: zamiast definiować lub zamykać się w teoriach, otwieramy się na to, co samo się ujawnia w trakcie ustawień – czy to na poziomie emocji, czy duchowych przeżyć.
Duchowy wymiar uzdrawiania według Berta Hellingera polega na zobaczeniu człowieka w znacznie szerszym kontekście niż tylko osobista historia czy emocje. Ustawienia systemowe, choć mają wymiar terapeutyczny, sięgają również do głębszego poziomu, w którym nasza wewnętrzna przemiana staje się możliwa dzięki uznaniu siły „większej całości” i dążeniu do harmonii z prawami rządzącymi systemem rodzinnym.
Kluczem do uwolnienia od starych wzorców i cierpienia jest pokora wobec tego, co nas przekracza, akceptacja przeszłości i głęboka wdzięczność za dar życia. Na tym duchowym poziomie otwiera się przestrzeń dla miłości, uznania i wybaczenia – dla wszystkiego, co pozwala nam odnaleźć spokój w łączności z własnym rodem i z samym sobą.
Temat winy, sumienia i miłości w ujęciu Berta Hellingera pokazuje, jak bardzo nasze życie jest zanurzone w polu rodzinnym i jak wiele emocjonalnych blokad wynika z nieświadomych lojalności wobec przodków. Odkrywanie tego duchowego wymiaru ustawień rodzinnych prowadzi do głębokich przemian: pozwala uwolnić się od ciężaru winy, zrozumieć specyfikę sumienia i wreszcie przyjąć miłość w dojrzałej, uzdrawiającej formie.
W efekcie człowiek uzyskuje wewnętrzną wolność – może żyć pełnią własnego życia, nie rezygnując z więzi z rodem, ale i nie przyjmując na siebie cierpienia, którego nie jest „właścicielem”. W tym tkwi głębia i siła metody Hellingera: w pokazaniu, że nasze emocjonalne i duchowe uzdrowienie rodzi się w miejscu, gdzie wina może zostać zobaczona, sumienie dopuszczone do głosu, a miłość – odzyskana w prawdziwej pełni.
Luiza Gallus – certyfikowany terapeuta ustawień systemowych według Berta Hellingera oraz certyfikowany coach, mentor. Lubi pracować z ludźmi, skupiając się na szukaniu rozwiązań, a nie przeszkód. W 2024 roku ukończyła studia podyplomowe „Psychologia uzależnień”.
