Czy kiedykolwiek zastanawiałaś się, jak wyglądałby Twój biznes, gdybyś miała dostęp do wiedzy, inspi…
portal dla kobiet świadomych
portal dla kobiet świadomych
Porządki pomagają w życiu: Jak zasady pomagania kształtują zdrowe relacje w pracy, rodzinie i przyjaźni?
Współczesny świat często zmaga się z brakiem równowagi w relacjach – w pracy, rodzinie czy przyjaźni. Wzajemne oczekiwania bywają niejasne, a dobre intencje czasem prowadzą do konfliktów zamiast harmonii. Twórca metody ustawień systemowych, Bert Hellinger, wskazuje na fundamentalne zasady porządku w pomaganiu, które mogą przywrócić harmonię i zbudować trwałe relacje oparte na szacunku i równowadze.
Pomaganie to fundamentalny akt międzyludzkiej troski i wsparcia. Jest obecne w naszych rodzinach, miejscu pracy oraz w przyjaźniach. Ale czy zawsze pomaganie przynosi korzyści? Bert Hellinger, twórca metody ustawień systemowych, wskazał, że pomaganie musi opierać się na pewnych zasadach, aby było skuteczne i zdrowe. Gdy te zasady są ignorowane, nawet najlepsze intencje mogą prowadzić do konfliktów, wyczerpania i zaburzenia relacji.
W tym artykule przyjrzymy się, jak porządki pomagania mogą wspierać zdrowe relacje w pracy, rodzinie i przyjaźniach, w świetle ustawień systemowych Berta Hellingera.
Porządki w pomaganiu Hellingera opierają się na trzech zasadach:
Pomoc wzmacniająca drugą osobę, a nie uzależniająca jej od pomagającego.
Równowaga między dawaniem a braniem jest kluczem dla zdrowego związku.
Pomoc w zasilaniu jest możliwa.
Te proste zasady mogą być stosowane we wszystkich aspektach naszego życia i są oparte na wzajemnym zaufaniu.
Zasady porządków w pomaganiu
Bert Hellinger podkreśla, że pomaganie – zarówno w pracy, jak i w życiu osobistym – powinno odbywać się w sposób uporządkowany, by nie naruszać równowagi w relacjach. Według jego teorii istnieją trzy kluczowe aspekty, które pomagają zachować zdrowe granice i budować satysfakcjonujące więzi:
Równowaga między dawaniem a braniem – w relacjach, niezależnie od ich charakteru, zdrowie i trwałość zależą od zachowania równowagi między tym, co dajemy, a tym, co otrzymujemy. W pracy oznacza to na przykład, że zarówno pracodawca, jak i pracownik powinni wzajemnie szanować swoje potrzeby i obowiązki. W rodzinie równowaga w dawaniu i braniu sprzyja wzajemnemu wsparciu, które nie przeradza się w ciężar czy poczucie winy.
Szacunek dla granic – Hellinger podkreśla, że przekraczanie granic drugiej osoby, nawet z najlepszych intencji, prowadzi do zaburzenia relacji. Pomaganie powinno być oferowane w sposób, który nie narusza autonomii drugiej osoby, na przykład w przyjaźni. Warto upewnić się, że oferowana pomoc jest rzeczywiście potrzebna i akceptowana.
Uznanie hierarchii – każda relacja opiera się na pewnej strukturze, którą należy szanować. W rodzinie oznacza to uznanie rodziców jako źródła życia, a w pracy – respektowanie ról i odpowiedzialności poszczególnych osób. Uznanie hierarchii w relacjach nie oznacza uległości, lecz zrozumienie i akceptację swojego miejsca w danym systemie.
Głównym założeniem tzw. „porządków” jest przekonanie, że każdy człowiek ma swoją drogę i zasoby, nawet jeśli w danym momencie wydaje się zagubiony czy przygnieciony problemami. Hellinger zwraca uwagę, że gdy pomagamy, łatwo wpaść w pułapkę „nadmiernego ratowania”. Dzieje się tak, kiedy chcemy przejąć czyjeś zadanie lub cierpienie, próbując rozwiązać problem za inną osobę. Taka „nadmierna pomoc” często wynikająca z dobrych intencji, ale bywa szkodliwa dla obu stron: odbiera wspierającemu energię i poczucie równowagi, a osobie potrzebującej zamyka drogę do samodzielnego odkrycia własnych sił i kompetencji.
Poniżej przedstawiamy kilka kluczowych zasad pomagania w ujęciu systemowym:
Szacunek do indywidualnej ścieżki i losu – każdy z nas, nawet w obliczu trudności, jest „właścicielem” swojej historii. Wspierając kogoś, warto mieć na uwadze, że nasze porady czy interwencje mogą nie być zgodne z tym, co dla tej osoby jest właściwe. Dlatego dobre wsparcie opiera się na szacunku do wolnej woli i decyzji drugiego człowieka.
Pomagaj w granicach swoich możliwości – wzorem jest tutaj metafora masek tlenowych w samolocie: najpierw zakładasz maskę sobie, a dopiero później dziecku czy osobie obok. Jeśli sami jesteśmy wyczerpani i przeładowani, nie będziemy w stanie realnie pomóc, bo brak nam zasobów emocjonalnych. Dbajmy najpierw o swoje zdrowie i równowagę.
Wspieraj, nie wyręczaj – istnieje subtelna, ale istotna różnica między wsparciem a przejęciem czyichś obowiązków. W ujęciu systemowym prawdziwa pomoc polega na towarzyszeniu i budowaniu w drugiej osobie przeświadczenia, że to ona sama ma kompetencje, by rozwiązać swoje trudności.
Unikaj oceniania i „lepszości” – kiedy pomagamy, łatwo wpaść w pułapkę przekonania, że my wiemy lepiej, jak ktoś powinien żyć. Ten rodzaj „hierarchii” osłabia drugą osobę, odbierając jej poczucie własnej sprawczości. Uznanie, że każdy ma prawo do swoich decyzji i doświadczeń, tworzy bezpieczną przestrzeń do wzrostu i zmian.
Podtrzymuj lekkość i pokorę – według Hellingera w pomaganiu sprawdza się zasada: „Pomagający pozostaje mniejszy, a wspierany jest większy”. Innymi słowy: to osoba w kryzysie zmierza do odzyskania siły. My możemy jedynie dostarczyć jej narzędzi albo wspólnego namysłu, nic więcej. Ta postawa pełna pokory ułatwia znalezienie prawdziwych rozwiązań.
Czym są porządki pomagania?
Porządki pomagania to zbiór zasad opracowanych przez Hellingera, które pomagają zrozumieć, jak wspierać innych w sposób, który wzmacnia obie strony relacji – zarówno osobę pomagającą, jak i tę, która przyjmuje pomoc. Według Hellingera pomoc jest skuteczna i zdrowa, kiedy:
Zachowuje równowagę między dawaniem a braniem – każda relacja wymaga wymiany – pomaganie bez oczekiwania wzajemności prowadzi do nierównowagi i frustracji.
Jest udzielana w granicach własnych możliwości – nadmierne angażowanie się w problemy innych kosztem siebie samego może prowadzić do wypalenia i osłabienia relacji.
Wspiera rozwój i odpowiedzialność drugiej osoby – prawdziwe pomaganie nie polega na wyręczaniu, ale na umożliwieniu drugiej osobie samodzielnego rozwiązania problemu.
Porządki pomagania w pracy
W relacjach zawodowych pomaganie jest nieodłącznym elementem współpracy. Liderzy wspierają swoje zespoły, pracownicy pomagają sobie nawzajem, a mentorzy dzielą się wiedzą z młodszymi kolegami. Jednak brak równowagi w pomaganiu może prowadzić do napięć, wypalenia zawodowego i utraty zaufania.
Jak porządki pomagania działają w pracy?
Delegowanie z odpowiedzialnością – szef, który „wyręcza” swój zespół, ogranicza rozwój pracowników i obciąża siebie. Zdrowa pomoc polega na delegowaniu zadań z jasno określonymi oczekiwaniami, co buduje samodzielność i kompetencje.
Wsparcie, a nie ratowanie – współpracownicy mogą wspierać się w trudnych zadaniach, ale ciągłe przejmowanie za kogoś odpowiedzialności prowadzi do zależności. Ważne jest, aby wspierać innych w sposób, który motywuje ich do nauki i działania.
Uznanie granic pomocy – pracownik, który stale pomaga innym kosztem swoich obowiązków, szybko odczuje frustrację i przeciążenie. Ustawienia systemowe uczą, że pomaganie w pracy wymaga szacunku dla własnych granic i możliwości.
Porządki pomagania w rodzinie
Rodzina to pierwsze miejsce, gdzie uczymy się pomagać. To tutaj kształtują się wzorce, które przenosimy na inne relacje. W rodzinie jednak często dochodzi do zaburzenia granic, gdy dzieci przejmują role rodziców, a rodzice próbują kontrolować życie dorosłych dzieci.
Jak porządki pomagania działają w rodzinie? Rodzice jako dawcy, dzieci jako biorcy
W zdrowym systemie rodzinnym rodzice dają, a dzieci przyjmują. Gdy dzieci stają się emocjonalnymi lub finansowymi opiekunami rodziców, dochodzi do odwrócenia ról.
Pomaganie dorosłym dzieciom z szacunkiem dla ich autonomii
Rodzice mogą wspierać swoje dorosłe dzieci, ale nie powinni kontrolować ich decyzji ani przejmować za nie odpowiedzialności. Ustawienia systemowe podkreślają, że każde pokolenie ma swoją rolę.
Wspieranie rodzeństwa z zachowaniem równowagi
Relacje między rodzeństwem mogą być pełne wsparcia, o ile nie prowadzą do poczucia nierówności. Jedno rodzeństwo, które zawsze „ratuje” drugie, może z czasem poczuć się wykorzystywane.
Porządki pomagania w przyjaźni
Przyjaźń opiera się na wzajemności i zaufaniu. Jednak gdy jedna osoba stale daje, a druga tylko bierze, relacja staje się nierównowagą, która może prowadzić do napięć i rozczarowań.
Jak porządki pomagania działają w przyjaźni? Pomaganie bez wyręczania
Przyjaciele mogą wspierać się w trudnych momentach, ale ważne jest, aby nie przejmować za nich odpowiedzialności. Prawdziwa pomoc to motywowanie do działania, a nie rozwiązanie problemu za kogoś.
Równowaga w dawaniu i braniu
Przyjaźń wymaga wzajemności. Jeśli jedna osoba ciągle daje, a druga bierze, relacja staje się jednostronna i traci swoją wartość.
Szacunek dla autonomii
Pomaganie w przyjaźni oznacza wspieranie drugiej osoby, ale z poszanowaniem jej wyborów i decyzji, nawet jeśli różnią się od naszych oczekiwań.
Jak pomaganie porządkuje relacje?
Hellinger wskazuje, że pomaganie w uporządkowany sposób nie tylko wspiera relacje, ale również pozwala na uzdrowienie dawnych konfliktów. Kiedy pomagamy, kierując się szacunkiem dla drugiej osoby i jej autonomii, budujemy przestrzeń do wzajemnego rozwoju:
W pracy: Gdy liderzy pomagają zespołowi w sposób uwzględniający potrzeby i możliwości każdej osoby, zespół staje się bardziej zaangażowany i efektywny. Kluczowe jest unikanie protekcjonalności – zamiast „robić za kogoś”, warto wspierać rozwój kompetencji.
W rodzinie: Pomaganie według zasad Hellingera pozwala na uzdrowienie więzi między pokoleniami. Na przykład rodzice, którzy pozwalają dzieciom brać odpowiedzialność za swoje życie, wspierają ich rozwój, zamiast obciążać oczekiwaniami.
W przyjaźni: Wzajemne wsparcie i umiejętność proszenia o pomoc wzmacniają więzi. Ważne jest, by każda ze stron czuła, że może zarówno dawać, jak i brać w odpowiednim czasie.
Cienie nieuporządkowanego pomagania
Nieuporządkowane pomaganie może prowadzić do problemów – zarówno dla osoby pomagającej, jak i tej, która pomoc otrzymuje. Jeśli pomagający działa z poczuciem wyższości lub obawy przed odrzuceniem, jego pomoc może być odczuwana jako ciężar. Z kolei osoby, które nie umieją prosić o pomoc, często stawiają siebie w pozycji „silnych”, co prowadzi do osamotnienia i frustracji.
Hellinger zwraca uwagę na pułapkę nieświadomej lojalności rodzinnej, gdzie pomoc bywa motywowana poczuciem obowiązku wobec przodków lub rodzeństwa. Takie nieuświadomione schematy mogą zakłócać zdrowe funkcjonowanie w relacjach.
Porządki w pomaganiu jako klucz do harmonii
Wprowadzenie zasad porządku w pomaganiu w codziennym życiu wymaga refleksji i świadomego działania. To proces, który zaczyna się od uznania, że każdy człowiek ma prawo do swojej drogi, a pomaganie to akt, który powinien wynikać z miłości i szacunku, a nie z potrzeby kontrolowania.
Zasady te, stosowane w pracy, rodzinie czy przyjaźni, mogą prowadzić do głębszych i bardziej satysfakcjonujących relacji. Porządek w pomaganiu to nie tylko narzędzie terapeutyczne, ale także filozofia, która pozwala budować życie oparte na harmonii i równowadze.
Dlaczego porządki pomagania są ważne?
Przestrzeganie porządków pomagania ma wiele korzyści:
Zapobiega wypaleniu: Pomaganie w granicach własnych możliwości chroni przed fizycznym i emocjonalnym wyczerpaniem.
Wzmacnia relacje: Zdrowe pomaganie buduje wzajemny szacunek i zaufanie.
Wspiera rozwój innych: Pomoc, która wzmacnia samodzielność, daje trwałe rezultaty.
Jak wprowadzać porządki pomagania w życie?
Zrozum swoje granice: zadaj sobie pytanie: „Ile mogę dać, nie tracąc równowagi?” Szacunek dla swoich granic to klucz do zdrowego pomagania.
Pomagaj z szacunkiem dla drugiej osoby: zamiast wyręczać, pokaż, jak druga osoba może samodzielnie rozwiązać problem.
Zachowuj równowagę: dawanie i branie to fundament każdej relacji. Dbaj o to, aby pomoc była wzajemna i wspierająca.
Pracuj z ustawieniami systemowymi: ustawienia systemowe pomagają zrozumieć ukryte wzorce w relacjach i odnaleźć zdrowe granice pomagania.
Podsumowanie: Pomaganie jako sztuka równowagi
Pomaganie, choć piękne, wymaga świadomości i wyczucia. Jak podkreślał Bert Hellinger, prawdziwa pomoc to taka, która wzmacnia, a nie osłabia. Dzięki porządkom pomagania możemy budować zdrowe, trwałe relacje – w pracy, rodzinie i przyjaźni – oparte na wzajemnym szacunku, równowadze i zaufaniu.
Niech pomaganie stanie się dla Ciebie aktem troski, który wzbogaca zarówno Ciebie, jak i tych, których wspierasz. Jak mawiał Hellinger: „Pomoc jest skuteczna tylko wtedy, gdy daje wolność, a nie uzależnia.”
Harmonia w dawaniu i braniu – klucz do zdrowych relacji
Jednym z fundamentów podejścia Hellingera jest zachowanie równowagi pomiędzy dawaniem i braniem. Niezależnie, czy mowa o relacjach rodzinnych, przyjaźniach czy środowisku pracy, wzajemność i poszanowanie własnych granic są filarami udanej współpracy i współżycia. Jeśli ktoś daje zbyt dużo (energii, uwagi, czasu), a druga strona bierze bez refleksji, prędzej czy później relacja ta straci na jakości lub stanie się destrukcyjna dla obu stron.
Ważne jest, by pomagający pamiętał, że wsparcie to zaproszenie do drogi, a nie przejęcie steru. W myśl zasad ustawień systemowych warto więc zapytać siebie:
Czy moja pomoc służy rozwojowi tej osoby i jej odpowiedzialności?
Czy daję tyle, ile jestem w stanie dać – nie więcej?
Czy czuję się stabilnie i spokojnie, udzielając wsparcia?
„Porządki” i zasady pomagania według Berta Hellingera to nie tylko teoria – to praktyczne wskazówki, które możemy stosować na co dzień, w każdej relacji. Uczą nas, by z jednej strony wyjść naprzeciw potrzebom innych, ale równocześnie zachować szacunek do ich drogi życiowej i do własnych zasobów. W rodzinie przeciwdziałają nadmiernej kontroli i roszczeniom, w przyjaźni chronią przed wypaleniem i zależnością, a w pracy sprzyjają rozwojowi kompetencji i unikaniu chaosu organizacyjnego.
Dzięki zachowaniu równowagi między dawaniem a braniem, zachowujemy także zdrowe granice i poczucie pełni w relacjach. To podejście jest wyrazem przekonania, że każdy człowiek – zarówno pomagający, jak i potrzebujący wsparcia – ma w sobie zasoby potrzebne do wzrastania. Naszym zadaniem jest tylko umiejętnie wspierać ten proces.
Luiza Gallus – certyfikowany terapeuta ustawień systemowych według Berta Hellingera oraz certyfikowany coach, mentor. Lubi pracować z ludźmi, skupiając się na szukaniu rozwiązań, a nie przeszkód. W 2024 roku ukończyła studia podyplomowe „Psychologia uzależnień”.
